فیلم رکسانا، فیلمی که اجازه اکران نگرفت

مقدمه

فیلم “رکسانا” به کارگردانی پرویز شهبازی، با وجود موفقیت در جشنواره‌های بین‌المللی و کسب تحسین منتقدان، نتوانست اجازه اکران در سینماهای ایران را به دست آورد. سانسور و ممیزی‌های گسترده اعمال شده بر این فیلم، باعث شد تا سازندگان آن از اکران نسخه سانسور شده خودداری کنند و “رکسانا” به سرنوشت تلخ بسیاری از آثار هنری دیگر در ایران دچار شود. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این ماجرا، واکنش‌ها و پیامدهای آن و همچنین چالش‌های پیش روی سینمای ایران در زمینه سانسور می‌پردازیم.

“رکسانا”: از جشنواره توکیو تا تیغ سانسور

فیلم “رکسانا” در جشنواره فیلم توکیو مورد توجه منتقدان قرار گرفت و نامزد دریافت جوایز متعددی شد. اما در داخل کشور، این فیلم با موانع و چالش‌های زیادی مواجه شد. قرارداد اکران “رکسانا” در ابتدای شهریور ماه در شورای صنفی نمایش به ثبت رسید، اما به دلیل اعمال ممیزی‌های گسترده و تغییرات اساسی در داستان فیلم، امکان اکران آن به شکل دلخواه سازندگان وجود نداشت.

ممیزی‌های گسترده: ۱۵ دقیقه حذف و داستانی مچاله شده

ممیزی‌های اعمال شده بر فیلم “رکسانا” بخش‌های قابل توجهی از داستان را حذف کرده و تغییرات اساسی در روند روایت ایجاد کرده است. این تغییرات به حدی بوده که به اعتقاد سازندگان، به شدت به انسجام و ساختار کلی فیلم آسیب زده و ارزش‌های هنری آن را زیر سوال برده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که حدود ۱۵ دقیقه از فیلم حذف شده و داستان آن دچار تغییرات اساسی شده است.

تصمیم دشوار سازندگان: نه به سانسور!

با توجه به اهمیت حفظ اصالت اثر هنری و جلوگیری از خدشه‌دار شدن آن، سازندگان “فیلم رکسانا” تصمیم دشواری گرفتند و از اکران فیلم در شرایط موجود خودداری کردند. این تصمیم در حالی اتخاذ شد که آن‌ها امیدوار بودند بتوانند این اثر ارزشمند را با مخاطبان ایرانی به اشتراک بگذارند.

خبر عدم اکران فیلم “رکسانا” با واکنش‌های متفاوتی از سوی سینماگران، منتقدان و مخاطبان مواجه شده است. بسیاری از آن‌ها این تصمیم را اقدامی شجاعانه از سوی سازندگان دانسته‌اند و بر اهمیت حفظ اصالت آثار هنری تاکید کرده‌اند. برخی دیگر نیز بر ضرورت بازنگری در قوانین و مقررات موجود در حوزه سینما و ایجاد فضایی آزادتر برای فعالیت هنرمندان تاکید کرده‌اند.

این رویداد می‌تواند پیامدهای مختلفی برای سینمای ایران داشته باشد. از یک سو، ممکن است برخی از فیلمسازان برای جلوگیری از اعمال ممیزی‌های گسترده، از ساخت فیلم‌هایی با موضوعات حساس خودداری کنند. از سوی دیگر، ممکن است این رویداد باعث افزایش آگاهی عمومی نسبت به مسئله ممیزی و ضرورت حمایت از آزادی بیان در هنر شود.

“رکسانا”: نمادی از چالش‌های سینمای ایران

ماجرای فیلم “رکسانا” تنها یک مورد از چالش‌های متعددی است که سینماگران ایرانی با آن مواجه هستند. ممیزی‌های گسترده و اعمال سلیقه‌های شخصی در فرایند صدور پروانه نمایش، همواره یکی از دغدغه‌های اصلی سینماگران بوده است. این مسئله نه تنها به خلاقیت و آزادی بیان هنرمندان آسیب می‌زند، بلکه به کیفیت آثار سینمایی تولید شده در کشور نیز لطمه وارد می‌کند.

موفقیت بین‌المللی، ناکامی داخلی: تناقضی تلخ

موفقیت فیلم “رکسانا” در جشنواره‌های بین‌المللی و در مقابل، موانعی که این فیلم در داخل کشور با آن روبرو شده است، نشان‌دهنده یک تناقض آشکار است. از یک سو، سینمای ایران در سطح بین‌المللی مورد توجه قرار می‌گیرد و فیلمسازان ایرانی جوایز معتبر جهانی را کسب می‌کنند و از سوی دیگر، در داخل کشور با محدودیت‌های شدید مواجه هستند. این تناقض، نشان‌دهنده وجود مشکلات ساختاری در حوزه سینما و فرهنگ کشور است.

سانسور: ظلم به هنرمند و مخاطب

ممیزی‌ها نه تنها به هنرمندان آسیب می‌رسانند، بلکه به مخاطبان نیز ظلم می‌کنند. زمانی که مخاطبان به فیلم‌هایی دسترسی پیدا می‌کنند که بخش‌هایی از آن‌ها حذف شده یا تغییر کرده است، نمی‌توانند به درک کاملی از اثر هنری دست پیدا کنند. این امر باعث می‌شود که مخاطبان از تجربه یک اثر هنری کامل و غنی محروم شوند.